Zabor tasen igoerak onartzen ari dira Gipuzkoako hainbat udaletan. Igoera batzuk %50ekoak dira (egia da, igoera guztiak ez direla diru kopuru beretik abiatzen). Hala ere, salbuespenak salbuespen horra Zarautzeko eta Azpeitiko kasuak, birziklatu eta zabor gutxi sortzen duten herritarrek eta zabor asko eta birziklatzen ez duten herritarrek berdin-berdin ordainduko dute. Berdintasun hori ez zaigu batere zuzena iruditzen. Azken batean, birziklatzeko ekimenetan parte hartzen duten herritarrek zigortzen ari dira, zigorra baita zaborrarekin axolagabe jokatzen dutenak bezainbeste ordaintzera behartzea. Garbi dago tasa berdintasun hori ez datorrela bat hainbestetan entzun dugun Kutsatzen duenak ordain dezan leloarekin.
Gipuzkoako Foru Aldundiak, Gipuzkoako zaborraren tasen ordainketa udal autonomiaren gainetik kontrolatu nahian, Partzuergoa ezarri nahi du. Horretarako, A-8 autopistan Bidegirekin egin zuen antzeko estrategia jarri du indarrean. Estrategia horren helburu nagusia errauste planta ordaintzeko dirua biltzea da, garesti baino garestiagoa baita.
Tasen igoera handiak justifikatzeko, zaborra urrutiago dauden zabortegietara eraman behar dela eta, ondorioz, garraio gastuak nabarmen garestitu direla esan digute. Baina hori aitzakia hutsa da. Izan ere, Donostia eta Hernani zabortegitik distantzia berdinera daude, eta, hala ere, Donostiako tasa 105 eurokoa izango da, eta Hernanikoa, berriz, 90 eurokoa. Alde ederra. Baina garraioa aitzakia hutsa dela ageri-agerian uzten duen kasurik argiena Azkoitikoa da. Lapatxeko zabortegitik sei kilometrora dago Azkoitia, eta, hala ere, tasa 138 eurokoa izango da.
Bestalde, Zubietako errauste planta eraikitzen baldin badute, Gipuzkoako zaborrek bide luzeagoa egin beharko dute, garraioko gastuak gora egingo du, eta Partzuergoak tasak garestitzeko aitzakia berriak izango ditu.
Gogora dezagun, bide batez, zaborrak sortzen diren lekutik ahalik eta gertuen tratatu behar direla. Hori iraunkortasun ekologikoaren urrezko arauetako bat da. Hemen, baina, ez da betetzen ari.
Zaborraren tasa igoerak benetan distantziek justifikatuko balituzte, zergatik ez eraman Debagoienako zaborrak Jundizera, Gasteizera, alegia. Izan ere, A-1 errepidearen bidez, Debagoiena eta Gasteiz bitartean dagoen distantzia Debagoiena eta Zubieta bitartean dagoenaren erdia da. Gainera, Jundizera eramanez gero, Zubietan baino askoz tratamendu merkeagoa eta ekologikoagoa izango lukete.
Igoerak justifikatzeko Gipuzkoako Foru Aldundia erabiltzen ari den beste argudioa honakoa da: "Zaborrak kudeatzeko sistema berri bat ezarriko dugu". Ez da egia. 2009an, Gipuzkoako zaborren kudeaketan ez da berrikuntza nabarmenik izango; zaborrak zabortegietara eramaten jarraituko dute. Berrikuntza bakarra, Lapatxeko konpostatze planta txikia da. Batez beste bi milioi euro inbertitu dituzte proiektu horretan. Ez da, ez, tasa igoerak justifikatzeko moduko diru kopurua.
Baina kezkaren arrazoiak ez dira hor bukatzen. Gipuzkoako Foru Aldundiak honako mehatxua ere egin die gizpuzkoarrei: tratatutako zabor tona bakoitzeko, 117 euroko tasa. Garesti iruditzen zaigu, baina, egia esan, gaur egun, bat, bi eta hiru laguneko familia asko, ahal duten (eta uzten dieten) guztia birziklatzen dutenak, diru kopuru hori ordaintzen ari dira. Ezetz? Kalkulu txiki bat egin dezagun, bada. Papera, ontziak, oihalak eta pilak birziklatzen baditu, hiru laguneko familia batek batez beste 900 gramo zabor sortzen ditu eguneko; hots, 300 gramo laguneko eta eguneko (goitik jotzen dugu). Familia horrek, urtean, zabortegira eramateko moduko 328 kilo zabor sortzen ditu. Beraz, Foru Aldundiak ezarri nahi omen duen prezioaren arabera (arestian aipatutako 117 euro tonako), familia horrek 38 euro ordaindu beharko lituzke. 2009an hiru aldiz gehiago kobratuko diote, ordea. Eta, esan bezala, igoerek jarraituko dute.
Beraz, Partzuergoaren atzean, oroz gain, herritarren poltsikoetatik diru gehiago ateratzeko asmoa dago. Zertarako? Errauskailua eta berekin dakarren zaborren tratamendu sistema garestia ordaintzeko.
Bukatu aurretik, detailetxo bat: berdintasuna ezarriz, Foru Aldundiak bere Zabor Plana urratu eta tasak bakoitzak ekoitzitako zabor kopuruaren arabera kobratzeko konpromisoa ahaztu egiten du. Honela, birziklatze programetan borondate onez parte hartzen duten eta hainbat material baliotsu musu-truk ematen dituzten herritarrak tasa bidez zigortzen dituzte. Asko dutenak eta beharbada zabor gehiago ere sortzen dutenak, berriz, sozietate eta ondare zergak jaitsiz saritzen dituzte, baita onura fiskalak emanez ere. Horra aurrekontu publiko neoliberalak berdintzeko artea. Aurrekontu publiko neoliberalak, esan dugu, baina, beharbada, betiko eskuinaren aurrekontuak esango bagenu, den-denok hobeto ulertuko genuke.