Azpeitiko Loiolan jaio zen Eneko Lopez, leinu boteretsuan, 1491an.
Garai nahasiak ziren iberiar penintsulan, Gaztelako erresuma konkista betean ari baitzen, Fernando eta Isabel Katolikoen agindupean, geroago Espainia bilakatuko zen inperioa sortzen. Granada konkistatuko zuten 1492an, Colon Ameriketara iritsiko zen urte berean. Kanariar irlak 1496an, 100 urteko borroken ondoren. Gaur eguneko Araba, Bizkaia eta Gipuzkoa jada konkistatuak zituen 300 urte lehenago, 1200ean, Gasteizeko bederatzi hilabeteko setioaren ondoren Nafarroari erauziak.
Kontestu horretan koxkortu zen Eneko. Gaztelako erresumaren lur konkistatuen barruan, kulturaz euskaldun izan baina ama politikotik, Nafar Erresumatik, bereizita. Gaztelak Nafarroa beretzat nahi, eta hura osoki konkistatzeko eginahaletan zebilen. Gaztelako erregeak eskuzabal izan ziren beren alde lerrokatu zirenekin, leinuei noble tituluak –ahaide nagusi–, lurrak eta administrazioan ardurak emanez. Tartean, oñaztarren buru loiolatarrak. Bere aitita, gaztelar erregearen kontseilari zen. Ama 1507an hil zitzaion, eta gaztaroa Valladoliden eman zuen, Gaztelako kontadorearen etxean.
1512an abiatu zuten egungo Nafarroako Foru Erkidegoaren aurkako konkista, oraindik Nafar Erresuma zela, Albako dukeak gidaturik. Urte berean Naiarako dukearenera bidali zuten 21 urteko Eneko mutila. Gaztelarrek Nafarroaren Pirinioz azpiko zatia hartu zuten, gipuzkoarrek ere, mehatxupean, lagunduta; tartean, Belateko hamabi kainoien lapurretan. Cisneros kardenalak nafar dorre eta gazteluen suntsipena agindu zuen, euskaldunen Gaztelaren aurka berriro altxatzeko grinak errotik mozteko. Baita bere alde lerrokatu zirenenak ere. Ez zen euskaldunen gogoaz fio.
1521ean Eneko Loiolakoak nafarren aurka defendatu zuen Iruñea (sic). Militar gaztelar petoa zen ordurako. Hantxe zauritu zuten birkonkistan ziharduten anai euskaldunek. Urte berean suntsitu zuten Noainen nafar gudarostea, Naiarako dukearen gidaritzapean.
Eritasunean sakondu zuen erlijio katolikoan, eta bide espirituala hasi. Oinez Manresara joan eta koba batean hamar hilabetez bizi izan zen. Alcalan sakondu zituen ikasketak, Cisnerosek berak sortutako unibertsitatean. Sei jarraitzailerekin batera jesuiten konpainia sortu eta Aita Santuaren esanetara ipini zen, konpainiako jeneral modura.
Gaztelakoa lehenik eta Eliza Katoliko Erromatarrarena ondoren, bi inperio zerbitzatu zituen Ignatius izena hartu zuen Enekok. Zentzurik ez diot ikusten Ignatius gure patroi izateari. Cisnerosen mesfidantzak ezarritako zaindaria ote, gure gogo eta grinak otzandu eta zapaltzailearen karidadean, botererik gabe, gogogabetu eta geure burua hiltzen uzteko?