Psikoonkologoa zara. Zer da hori?
Arlo onkologikoan lan egiten duen psikologoa. Minbizia duten pertsonekin lan egiten dugu, baita haien senitartekoekin ere. Gaixoei fase ezberdinetan laguntzen diegu: lehen fasean, gaitza diagnostikatzen diotenean; baita tratamenduan daudenean ere; errezidiba fasean ere bai, gaitza berragertzen den kasuetan; baita gaitzari aurre egiten diotenean nahiz fase terminalean daudenean ere. Fase denetan laguntzen diogu gaixoari, baita haren senitartekoari ere, bai gaixoa bizirik dagoen kasuetan, bai hura hiltzen denean ere, dolua lantzeko.
Zer ikasi zenuen?
Psikologia ikasi nuen, eta gero, bi master egin nituen: Osasun Psikologia Orokorra masterra, eta esku hartze sozialeko beste master bat. Ez daukat ikasketa zehatzik eginda onkologian espezializatzeko, ez dut uste existitzen denik, baina Gipuzkoako Minbiziaren Aurkako Elkartean bertan formakuntzak ematen dizkigute; horiek dauzkat eginda.
Gipuzkoako Minbiziaren Aurkako Elkarteak (AECC) Azpeitian egoitza du 2021az geroztik, eta orain gutxi hasi zara zu bertan lanean. Nolatan sortu zaizu aukera?
Aurrez babesgabetasun egoeran dauden haurrekin ari nintzen lanean, harrera familietan dauden adin txikikoekin psikologia lana egiten. Hala ari nintzela, Gipuzkoako Minbiziaren Aurkako Elkartean lan egiteko aukera sortu zitzaidan, psikologo gisa, Azpeitian eta Donostian. Sekulako aukera polita iruditu zitzaidan. Izan ere, oso elkarte interesgarria dela iruditzen zait, zerbitzu pila bat eskaintzen dituztelako bertan, eta gainera, zerbitzuak doakoak direlako. Animatu egin nintzen. Beste lana utzi nuen, eta orain horretan aritzen naiz.
Zer zerbitzu eskaintzen ditu?
Zerbitzu pila bat. Lehenik eta behin, gizarte langileak ditugu elkartean; haien lanak gauza asko barnebiltzen ditu: herritarrak orientatzen dituzte, diru laguntzei buruz informazioa ematen diete, materialaren mailegua ere egiten dugu –norbaitek ohea behar duela, gurpil aulkia...–. Horrez gain, erizainak ere badaude elkartean, nutrizionistak ere bai, prestatzaile fisikoa, prebentzioko psikologoak –ikastetxeetan saioak ematen dituzte–, boluntarioak ere badaude elkartean... Hori guztia osatzeko, laguntza psikologikoa da nire arloa.
Laburbilduz, minbiziak eragindako herritarrek eta haien senitartekoek izan ditzaketen zailtasunei aurre egiteko zerbitzuak eskaintzen dituzue.
Hori da. Alderdi soziala, psikologikoa eta osasun arloa barnebiltzen ditu.
Eta zertan laguntzen saiatzen zara zu?
Lehenik, gizarte langileek elkartera jotzen dutenen beharrak aztertzen dituzte; izan ere, gaixo guztiek ez dute laguntza psikologikoa behar. Behin paziente bat gugana bideratzen dutenean, saiatzen gara haren beharretara moldatzen, denen beharrak oso ezberdinak baitira: batzuek akonpainamendua behar dute, beste batzuek tratamendu psikologikoa; batzuek orientazioarekin eta pare bat saiorekin nahikoa dute, beste batzuek saio gehiago behar dituzte... Batzuek ez dute jakiten beren seme-alabei nola eman albistea, eta horretan laguntzen diegu. Horrez gain, talde terapiak ere eskaintzen ditugu, gaixoen senitartekoentzat, dolua lantzekoak... Pertsona batentzat talde terapia egokiagoa dela ikusten badugu, horretara bideratzen dugu.
Hilabete inguru daramazu lanean. Zer ikustea tokatu zaizu?
Oso kasu ezberdinak ikusi ditut. Doluaren etapa ezberdinetan dauden pertsonekin lan egitea tokatu zait: batzuek oraintxe gertuko norbait galdu dute, beste batzuek denbora daramate pertsona hori gabe... Gaixoekin lan egitea ere tokatu zait. Horrez gain, gaitza gainditu eta tratamendu aktiboan ez daudenekin ere lan egin dut; ondorio kognitiboak izaten dituzte batzuek, gaixotasuna berragertzeko beldurra...
Azpeitian, beraz, badago zerbitzuaren beharra.
Bai, zalantzarik gabe. Kalkulatzen da gaixotasuna dutenen %30ek tratamendu psikologikoa behar dutela, eta Azpeitian ez gara iristen kopuru horretara.
Nerea Arregi, lan egiten duen bulegoan, Baigerako eraikinean. (Ihintza Elustondo)
Nazio Batuen Erakundeak dio bost pertsonatik batek minbizia izango duela bizitzako uneren batean. Zer datu dituzue zuek esku artean?
Kalkulatzen da etorkizun hurbilean gizonezkoen bitik batek izango duela minbizia, eta emakumezkoetan hirutik batek. Kopuruak oso handiak dira, eta oso beharrezkoa da gurea bezalako elkarteak eta antzekoak egotea; izan ere, jendeak ezin ditu ordaindu egoera horretan sortzen diren beharrek eragindako gastu guztiak. Gainera, elkarlanean aritzen gara, eta uste dut emaitzak hobeak izaten direla horrela.
Zer transmititu nahi diezu zugana jotzen dutenei? Zer aholku ematen diezu?
Jendea akonpainatzea da nik nahi dudana, bidelagun izatea, beren beharrak identifikatzea eta entzutzea, epaitu gabe; minbiziari buruz hitz egiteko espazio seguru bat sortzea nahi dut.
Askotan, gaiaz hitz egitea kostatu egiten zaio jendeari. Garrantzitsua iruditzen al zaizu tabu hori gainditzea?<
Bai. Izan ere, gaitza dugula ezkutatzeak askotan isolatzera eramaten gaitu, ez dugulako nahi jendeak horren inguruan galdetzea edo gure itxura fisikoa ikustea. Eta isolatzen garenean gustuko gauza asko galtzen ditugu: kalera irtetea, pasierara joatea... Berez nahiko zaila da prozesua, eta horrek are gehiago zaildu dezake.
Besteei laguntzea betegarria da, baina gogorra ere izango da zure lana. Zer da haren alderik zailena?
Pazienteekin harreman bat sortzen da terapia prozesuan, eta haren albiste txarrak entzutea zaila egiten da, ikustea ez daukala diagnostiko on bat. Gu ere pertsonak gara, eta nahiz eta guretzat lana izan, harreman bat sortzen da pazienteekin, eta haren albiste txarrak guretzat ere txarrak izaten dira. Gure lanaren alde txarrena hori da, horrelako egoerak kudeatzen ikasi behar dugula.
Alderik onena albiste onak izango dira, hortaz, ezta?
Bai, noski. Albiste onak entzutea, eta, era berean, ikustea beraientzako garrantzitsua dela egiten ari garen prozesua gaixotasunaren ibilbidean; gaitzak ibilbide ona edo txarra izan, ikustea pazientearentzat garrantzitsua izan dela bion artean egindako lana. Hori oso betegarria da guretzako.
Zer esango zenioke zugana jo ala ez zalantzan dagoenari?
Deitzeko, galdetzeko, probatzeko, eta gero ikusiko dugula beharra dagoen ala ez. Askotan lehen pauso hori ematea zaila da, eta beti esaten dugu gauza bera: deitzeko pausoa eman duenak dagoeneko asko egin duela. Probatzeko esango nieke, ez dagoelako inolako konpromisorik; ikusten bada ez dagoela beharrik, ez dago jarraitu beharrik. Askotan itxaroten dugu okerrago egon arte deitzeko, eta hobe da lehenago deitzea prebentzioa egiteko. Edozein momentutan artatuko ditugu, eta saiatuko gara orientatzen beraien egoeraren arabera. Niretzako arazo guztiak dira garrantzitsuak, pertsona denak, eta denei eman nahi diet arreta.
Noiz egoten zara Azpeitian?
Asteazkenetan, goizez eta arratsaldez, 08:00etatik 15:00etara eta 15:30etik 18:15era.