Autoa aparkatu errio inguruan, eta banoa goiz igandeetako txangoa egitera, beno, ia iganderokoa. Ura doan eran, herrigune aldera noa. Lehenik zubi berriaren azpitik pasatu, berehala bigarrenaren azpitik, eta itsasadarraren bestaldean, Astilleros Balenciaga fabrika erraldoia bistaratzen dut. Ea langileak murgilduta dauden borrokan zorte ona duten eta segida bermatzen zaien, herri eta bailara osoaren onurarako. Bidean, Santiagora doazen erromesekin nahastu naiz. Nongoak ote? Narrondo errekako zubitxo xarmanta zeharkatuta –Veneziakoa dirudi–, jendearen joan-etorria areagotu egiten da. Bide ertzeko erloju erraldoian 10:40, eta 18 gradu. Epel, garairako, hego haizearen eraginez. Hara, hara! kanpandorretik datorren ezkil sintoniak hausten du inguruko pakea. Saiatzen naiz, ia igandero, 10:45erako ailegatzen, ordu horretan entzuten baitira meza-ezkilak. Kanpaikaden halako soinu partikularra, hain paisaia paregabean entzunda, nolabaiteko zirrara berezia sentitzen dut. Gero eta gertuago bistaratzen ditut errioaren bukaera eta itsasoaren zabaltasuna.
Santio hondartza dut bestaldean. Oroimenera datorkit, uda sasoian, Urola trenean familiarekin nola joaten ginen hondartza horretara. Egungo arearen hedadura ikusita, beste hondartza bat dirudi. Ur ertza 300 bat metro urrunduta dago; alegia, metro horiek, gizakiaren eraginez, itsasoari ostutakoak dira. Zientzian adituek esan eta esan ari dira urak berriro bere lekua hartuko duela. Eta… Orduan? Malekoiaren hasierako hesia pasatu, eta banoa beheko pasabidetik itsasargiruntz. Berehala, horman itsatsita plaka bat: Itsasoko ezbehar handiaren oroigarria. Aurten 65 urte beteko dira olatu erraldoi batek zazpi ikasle nerabe irentsi zituela. Antza denez, eskolako ordu librean, itsasadarrera gerturatu ziren itsasontzi erraldoi baten maniobrak ikustera. Zazpitik bakarra geratu zen bizirik. Tragedia galanta!
Iritsi naiz itsasargia dagoen eremura. Eskailera mailak igotzen hasi, 1, 2, 3…53, 54 eta 55! Egia esan, itsasontzi erraldoi baten brankan nagoela dirudi: ahaltsu, agintari boteretsu baten gisa, itsasargia sostengantzen duen pilare sendoa nire guardiana izango bailitza. Ikusmira paregabea da, goiz argitsuan. Azpiko ezkerraldean, Urola itsasadarra azken arnasetan, eta jirabueltan itsasoa, infinitoa. Hego haizeari esker, nahiko gardenki antzeman daitezke Gipuzkoako kostako azken herriak, Deba eta Mutriku, eta Bizkaiko lehenak. Era berean, barrurantz zuzentzen badugu bista, mendi lerro ilara ere garbi ikusten da. Petril gaineko informazio taulan oinarrituta, Arno, Andutz, Otarre, Kakuta, Erlo bereiztu ditut, besteak beste. Txangoaren itzulian, iganderoko ohiko pertsonaiekin gurutzatzen naiz: bere baitan serio demonio bakarrizketan aritzen den mutil morroskoarekin; eskuetan liburua duela, kapela dotoreko eta zeregin bikoitzeko –paseatu eta irakurri– gizon helduarekin. Bejondeiola! Eta baita aspaldiko nere ezaguna den Xantirekin ere: "Ze gaur ere kanpaiek aitzea?". "Bai, eta ez hori bakarrik, baita gure etxe atzetik pasatzen den ibaiko ura nola itsasoratzen den ikustera ere". "Oooo, gero ta xelebreo, Luix".
Aibala, aibala… nesken trainerua ziztu bizian jo ta ke, Kike prestatzailearen oihuen laguntzaz, azken txanpa errematatzen. Ilusioz gainezka dago herria, neskak aurten goreneko mailan lehiatuko direlako. Ibilaldiaren bukaerara iristear, burni burrunbak aztoratu nau. Donostiatik datorren 12:00etako trenak zubipean harrapatu nau. Aurreraxeago berriro ere ezkil hotsa; oraingoan soinu zoliagoa. Artadiko elizakoak dira, eguerdiko mezara gonbidatuz. Beduara doan bidezidorrera iritsi naiz, eta bukatu da txangoa, beste behin.
Gustuko dut Zumaia, bere inguru paregabean paseatzeak asetu egiten nau. Gozamen hutsa da. Horregatik, ni igandero Zumaiara. Beno, kasik… igandero.