Euskal gazteriaren aurkako estatu espainolaren errepresioaren erdian, 2014ko irailaren 22an, Loiolako Basilikaren eskalinatan herri harresia egin genuen, epaiketara aurkeztu ez ziren bost euskal gazteak babesteko asmoz. Bertan izan ziren, beste ehunka herritarren moduan, Ertzaintzaren salaketaren ondorioz 23.663 euro ordaintzera zigortu dituzten Esteban Orbegozo azpeitiarra eta Beñat Hach Embarek ormaiztegiarra.
Egun hartan, Loiolako herri harresiko bost gazteak atxilotzeko unean, bortizkeria handiz aritu zen Ertzaintza desobedientziaz eta erresistentzia pasiboz eskalinatan eserita zeuden ehunka herritarren aurka. Bortxakeria horren erdian, eta inork kolpatu ez bazuen ere, belauneko tendoia hautsi zuen ertzain beltz horietako batek. Orain, hiru urte beranduago, lan istripu horren ardura Estebani eta Beñati leporatu diete, sekulako zigorra jarriz, eta desobedientzia zein herri erresistentzia pasiboa antolatzen eta lantzen duten herritarrei mezu argia luzatuz: honelakoa izango da desobedientziaren aurreko Jaurlaritzaren erantzuna!
Hasiera batean atentatu kargua leporatu nahi izan zien Ertzaintzak, baina agenteek beraiek grabatutako bideoak ikusi eta gero, atentatu kargua baztertzea erabaki zuten, horrelako akusazioa mantentzerik ez zegoelako. Ospitalean zauriturik zegoen ertzainaren lehen testigantzak ere bide beretik jo zuen: «Belaunak kale egin zidan» esan zuen horren ardura inori leporatu gabe.
Baina Aske Guneak eta herri harresiak antolatzen dituztenak eta bertan parte hartzen dutenak zigortzeko aukera honetaz baliatzea erabaki zuen Jaurlaritzak, eta ertzain zaurituaren lehen deklarazioa aldarazi zuen, zauria ez zela lan istripua esanez, operazio horretan izan ziren erasoen ondorioa baizik. Gezur galanta dela jakin arren, horrela jokatu dute Jaurlaritzako abokatuek Barne Sailaren aginduz. Desobedientziaren aurkako zigor politiko eta ekonomiko bortitza behar zuen Urkulluren gobernuak, eta lortu du: bigarren epaiketan, lehenengoan esan zenaren kontra, 23.663 euroko zigorra jarri die epaileak Estebani eta Beñati erantzukizun zibilaren izenean.
Bi zigortuen abokatua den Garbiñe Gomezek epai honek eragiten dion kezka eta larritasuna azpimarratu du: «Lurralde epaitegiak egindako irakurketak hankaz gora jartzen ditu zuzenbidearen oinarrizko printzipioak». Haren iritziz, eta hala jaso zuen lehen epaiak, zauritutako ertzaina, istripu baten ondorioz zauritu zen, prozedura judizialean izandako ebazpen guztiek onartu zuten moduan. Horretan oinarriturik ulertu zuen Donostiako zigor arloko epaitegiak ezin zituela ez Esteban ez Beñat erantzukizun zibila bere gain hartzera behartu, ez zirelako ertzainaren lesioen eragile zuzenak.
Eta lehen sententziak hori esan zuen arren, alferrikakoa izan da. Lurralde auzitegiak, hori bera onartuta ere, baieztatzen baitu protestan egote soilak berarekin dakarrela egon litezkeen ondorioak norbere gain hartzea. Eta hori Garbiñe Gomez abokatuaren iritziz ulertezina eta juridikoki onartezina da. Izan ere, protesta batean parte hartze soilak de facto ez du inor errudun bihurtzen ezta gerta daitezkeen ondorioen erantzule ere. Horrela jokatzeak, «jabetza indibidualaren printzipioei eraso egiten die, eta, gainera, bide arriskutsua irekitzen du etorkizunean izan litezkeen protestak kriminalizatu eta zigortzeari dagokionez. Horrek, noski, errugabetasun printzipioa bera ere kolokan jartzen du». Baina Ertzaintza eta Ertzaintzaren jokamolde bortitza babestu behar zituen Jaurlaritzak, gezurren bidez herritarrak zigortzen ditu.
Guardia Zibilarekin edota Polizia Nazionalarekin gertatzen den moduan, Ertzaintza ere prozedura judizial baten erdian badago, parekotasun prozesala desorekatu egiten da beti poliziaren mesedetan, berdez, marroiz, urdinez ala gorriz jantzita dagoen kontuan izan gabe.
Eleak-Libre Mugimenduaren iritziz argi eta garbi adierazi nahi dugu Jaurlaritzak ez zekiela nola aurre egin desobedientzian eta biolentzia ezean oinarriturik garai hartan ugaritzen ari ziren dinamika herritarrei, eta, bereziki, Aske Gune eta herri harresiei. Azken urteetan izan ziren borroka molde horietan oinarritutako ekimenen aurkako operazioetan, Donostian, Ondarroan, Gasteizen edota Loiolan, Ertzaintzaren irudia oso kaltetua geratu zen, Katalunian Polizia Nazionala eta Guardia Zibilarena bezala, biolentzia bakarra beraiena dela argi eta garbi geratzen baita jendartearen aurrean.
Desobedientzia ez-biolentoaren aurkako benetako mendekua izan da Loiolako sententzia, baina alferrikakoa, eskubide zibil eta politikoen defentsan, desobedientziari eutsiko baitiogu etorkizunean ere.
Horren aurrean, beldurra galdu eta neurri hauen aurka borrokatzera animatu nahi dugu euskal jendartea. Esan beharrik ez dago, Eleak-Libre Mugimenduak laguntza eta babesa emango diela horrelako egoeran dauden herritar guztiei, eskubide zibil eta politikoen aurkako edozein erasok neurriko erantzuna behar duelako, zein nahi delarik errepresioa eta bortxaketa bideratu duen polizia, erakunde edota entitate mota.
Bitartean, Estebani eta Beñati lapurtu dieten dirua berreskuratu beharra dugu guztiok. Horretarako, Laboralean Beñat Hach Embareken izenean ES65 3035 0006 84 0060022507 zenbakia duen Kontu Korrontea zabaldu dugu, eta dei egiten diogu euskal herritar orori zein talde edota eragileei herriz herriz kultur, kirol, politika, gastronomia... ekimenak antola ditzaten zigorra ordaintzeko dirua biltzeko eta gertatutakoa salatzeko. Estebanek eta Beñatek elkartasunez jokatu zuten, orain guri dagokigu beraiekiko elkartasunez jokatzea.
Maialen Begiristain eta Joseba Alvarez (Libreko kideak)