1936ko irailaren 19an, gaurko egunez duela 89 urte, Francoren tropak Azpeitira iristear zeuden. Hiru mila inguru azpeitiarrek alde egin zuten herritik, tropa frankistetatik ihesi. Horietako asko 15:00etako Urolako Trenean. Azpeitiko Udalak Memoriaren Egun gisa du izendatuta gaurko eguna, eta azken urteetan egin bezala, udaletxeko kanpaiak bost minutuz joarazi dituzte eguerdiko 15:00etan.
Egun hura lehen pertsonan bizi eta kontatu zuten zenbait herritarrek Ahotsak proiekturako, eta memoria ariketa eginez, horiek berreskuratu ditu Gukak.